سفره کوچکتر شد، جیبها پرتر! پرده از حقیقت یارانهها برداشته شد
در سالهای اخیر، حذف یارانهها و کاهش حمایتهای دولتی از خانوارها به موضوعی جنجالی تبدیل شده است. گزارشهای رسمی نشان میدهد که بیش از ۱۸ میلیون نفر از دریافت یارانه نقدی و کالاهای اساسی مانند آب، برق، نان، شیر، کره و دارو محروم شدهاند. با این حال، همچنان پرسش مهمی بیپاسخ مانده است: منابع عظیم آزادشده از این یارانهها، در عمل به کجا رفته است؟
دولت با استناد به قانون بودجه و کلیدواژههایی مانند «حمایت از اقشار کمدرآمد» و «توزیع کالابرگ برای نیازمندان»، این سیاست را توجیه میکند. اما دادههای رسمی نشان میدهد از بهمن پارسال تاکنون، یارانه نقدی بیش از ۸ میلیون و ۸۸۳ هزار نفر قطع شده و پیشبینی میشود تا پایان سال، ۱۸ میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانهبگیران حذف شوند. برخی نمایندگان حتی رقم ۲۷ میلیون نفر را محتمل میدانند. بر این اساس، تعداد یارانهبگیران از حدود ۵۰ میلیون و ۷۲۵ هزار نفر در بهمن پارسال به ۴۱ میلیون و ۸۷۴ هزار نفر در آبان امسال کاهش یافته است.
انتقادها به سازوکار حذف یارانه
منتقدان معتقدند که روش فعلی حذف یارانه، خشک، انعطافناپذیر و نامتناسب با واقعیتهای اقتصادی خانوارهاست. بهعنوان نمونه:
- خانوادهای سهنفره با درآمد ۴۵ میلیون تومان و بدون امنیت شغلی، از دریافت یارانه محروم شده است.
- افرادی که گردش حساب بالایی دارند اما درآمد واقعی کمی دارند نیز حذف شدهاند.
با وجود این موارد، پرسش اصلی همچنان پابرجاست: پول آزادشده از حذف یارانهها کجا مصرف شده است؟
منابع حذف یارانه و ابهامات
محمدباقری بناب، نماینده مجلس، در اوایل آبان پرسیده است:
«چرا خانوادهای با درآمد ۳۰ میلیون تومان از دریافت کالابرگ حذف میشود و منابع ناشی از قطع یارانهها کجا هزینه شده است؟»
بر اساس گزارشها، دهها هزار میلیارد تومان از محل حذف یارانههای نقدی امسال آزاد شده است، اما گزارشی شفاف درباره نحوه مصرف آن منتشر نشده است. قانون بودجه هدف از حذف یارانه را «حمایت از دهکهای پایین درآمدی» و «جبران هزینه کالاهای اساسی و دارو» اعلام کرده، اما تاکنون هیچ افزایشی در حمایت از خانوارهای کمدرآمد، بیماران خاص، سالمندان یا افراد ناتوان مشاهده نشده است.
اقتصاددانانی همچون فرشاد مومنی نیز میگویند که منابع حاصل از حذف یارانهها به مواردی مانند تولیدات لوکس صداوسیما یا تقویت مالی برخی نهادها اختصاص یافته است، با این حال پاسخ رسمی از سوی دولت ارائه نشده است.
ارقام هنگفت منابع آزادشده
مازیار گیلانینژاد، فعال کارگری، میگوید که تنها با یک درصد مالیات ارزش افزوده، میتوان رقمی معادل ۱۳ هزار میلیارد تومان در ماه جمعآوری کرد. این رقم اگر با دهها هزار میلیارد تومان ناشی از حذف یارانه نقدی ترکیب شود، حجم عظیمی از منابع در اختیار دولت قرار میگیرد، بدون آن که آثار ملموسی برای خانوارهای نیازمند ایجاد شود.
بازنشستگان و خانوارهای بیپاسخ
یکی از بازنشستگان که یارانهاش در آبان قطع شده است، میگوید:
«درآمد من ۳۲ میلیون تومان است، اما نیمی از آن صرف قسط و داروی همسر مریضم میشود. چرا بدون بررسی دقیق، یارانهام قطع شده؟»
این بازنشسته نمیدانست باید به کدام نهاد مراجعه کند یا چگونه ثابت کند که وضعیتش برخلاف آمار رسمی، در شرایط دشوار زندگی قرار دارد. این نمونه تنها یکی از صدها هزار خانواری است که همچنان پاسخ روشنی برای منابع حذف شده یارانهها دریافت نکردهاند.
