لطف بزرگ دهه‌شصتی‌ها به کشور!
یک جمعیت‌شناس و استاد دانشگاه از رشد محسوس جمعیت نوجوان در ایران تا سال آینده نسبت به ده سال قبل خبر داده و علت اصلی این روند را ورود متولدین دهه ۶۰ به سن فرزندآوری در سال‌های پایانی دهه ۸۰ و آغاز دهه ۹۰ عنوان کرده است.
افزایش جمعیت نوجوانان تا پایان دهه ۱۴۰۰
شهلا کاظمی‌پور با اشاره به تغییرات جمعیتی اخیر گفت: در تعاریف علمی، گروه سنی زیر ۱۲ سال کودک، ۱۲ تا ۱۷ سال نوجوان و ۱۸ تا حدود ۲۴ یا ۲۹ سال جوان به شمار می‌آیند. بر این اساس، جمعیت نوجوانان کشور شامل دانش‌آموزان مقاطع متوسطه اول و دوم است.
او افزود: در سال ۱۳۹۵ حدود ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نوجوان در ایران وجود داشت. این رقم در سال ۱۴۰۰ به حدود ۷ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۵ به حدود ۷ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر افزایش یابد؛ یعنی رشد تقریبی یک میلیون نفر در فاصله یک دهه. به گفته او، علت این افزایش به موج فرزندآوری متولدین دهه ۶۰ بازمی‌گردد و روند رشد جمعیت نوجوانان احتمالاً تا اواخر دهه ۱۴۰۰ ادامه خواهد داشت.
بیشتر نوجوانان در مناطق شهری زندگی می‌کنند
این استاد جمعیت‌شناسی با بیان اینکه حدود سه‌چهارم جمعیت کشور شهرنشین هستند، گفت: همین نسبت در میان نوجوانان نیز برقرار است؛ یعنی حدود ۷۵ درصد در شهرها و ۲۵ درصد در روستاها زندگی می‌کنند. البته ترکیب جمعیت نوجوانان در کلان‌شهرها، شهرهای متوسط و کوچک با یکدیگر تفاوت دارد.
خروج بخشی از نوجوانان از چرخه تحصیل
کاظمی‌پور در ادامه به وضعیت آموزشی نوجوانان اشاره کرد و گفت: تقریباً تمام کودکان ایرانی وارد دوره ابتدایی می‌شوند، اما در مقطع متوسطه نرخ پوشش تحصیلی به حدود ۹۰ درصد کاهش می‌یابد. در این میان، نرخ تحصیل دختران از پسران بیشتر است؛ به طور میانگین ۹۴ درصد در متوسطه اول و ۸۵ درصد در متوسطه دوم. او یادآور شد بخشی از پسران به دلیل اشتغال زودهنگام یا افت تحصیلی، از ادامه تحصیل بازمی‌مانند.
وی افزود: در مناطق روستایی هنوز کار در سنین پایین‌تر رواج دارد، اما با گسترش سبک زندگی شهری، تمایل خانواده‌ها به ادامه تحصیل فرزندان افزایش یافته است. با این حال، در مناطق محروم و کم‌برخوردار، فقر اقتصادی و مشکلات اجتماعی همچنان از عوامل ترک تحصیل محسوب می‌شوند.
نسل دیجیتال؛ آشناتر از معلمان با دنیای اطلاعات
به گفته کاظمی‌پور، نوجوانان متولد اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ – مرز میان نسل Z و آلفا – در محیطی رشد کرده‌اند که فناوری دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره آن‌هاست. این ویژگی سبب شده رفتارها، نگرش‌ها و روابط اجتماعی آنان با نسل‌های پیشین تفاوت چشمگیری پیدا کند. او اشاره کرد که بسیاری از معلمان گزارش می‌دهند دانش‌آموزان امروز در بسیاری از حوزه‌ها اطلاعات بیشتری دارند و به منابع علمی سریع‌تر دسترسی پیدا می‌کنند.
کاظمی‌پور تأکید کرد شناخت عمیق این نسل و بازطراحی نظام آموزشی متناسب با ویژگی‌های آنان ضروری است؛ چراکه مدارس و خانواده‌ها باید با درک این تحولات، روش‌های تربیتی خود را به‌روز کنند.
ضرورت اصلاح رویکرد تربیتی و آموزشی
او همچنین با اشاره به نگرانی‌های جهانی درباره سلامت روان نوجوانان گفت: آمار دقیقی از وضعیت سلامت روان در ایران وجود ندارد، اما تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد استفاده افراطی از تلفن همراه و حضور دائمی در فضای مجازی می‌تواند آثار روانی و رفتاری قابل توجهی بر نوجوانان بگذارد.
به باور این استاد دانشگاه، بازنگری در شیوه‌های تربیتی و آموزشی می‌تواند بخشی از این آسیب‌ها را کاهش دهد. مدارس باید از روش‌های مبتنی بر حفظیات فاصله گرفته و به سمت آموزش مهارت‌های فردی، خلاقیت و فعالیت‌های هنری و عملی حرکت کنند تا نوجوانان بتوانند وقت خود را به شکل مفیدتری سپری کرده و از وابستگی بیش از حد به فضای مجازی دور شوند.
