قیمت گوشت قرمز پرواز کرد!
در یک سال گذشته بازار گوشت قرمز کشور با نوسانات شدید و افزایش بی‌سابقه قیمت مواجه شده است؛ به‌طوری‌که بر پایه داده‌های رسمی و مشاهدات میدانی، نرخ هر کیلوگرم گوشت قرمز از مرز یک میلیون تومان گذشته است.
کارشناسان دلیل این جهش را مجموعه‌ای از عوامل مانند کاهش عرضه به‌دلیل خشکسالی، افزایش بهای نهاده‌های دامی، تغییر در سیاست‌های ارزی و ضعف ساختاری در نظام توزیع و تنظیم بازار می‌دانند. به نظر می‌رسد تا زمانی که این سیاست‌ها اصلاح نشود، امکان بازگشت ثبات به بازار بعید است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که از پاییز سال گذشته تاکنون، قیمت هر کیلو گوشت گوساله در طرح تنظیم بازار بیش از ۵۰۰ هزار تومان افزایش یافته است. در حالی که در فروردین ۱۴۰۴ میانگین قیمت گوشت گوساله تنظیم بازار حدود ۵۰۰ هزار تومان بود، اکنون بهای آن در بازار آزاد از یک میلیون تومان هم فراتر رفته است. این در حالی است که در دوره اجرای طرح تنظیم بازار، گوشت آزاد بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان معامله می‌شد.
در واکنش به این شرایط، دولت تصمیم به واردات چند صد هزار تن گوشت قرمز گرفت تا کمبود عرضه داخلی را جبران کند؛ با این حال گزارش‌ها حاکی از آن است که این اقدام به دلیل تأخیر در اجرا یا ناکارآمدی در توزیع، تأثیر ملموسی بر کاهش قیمت مصرف‌کننده نداشته است.
دلایل اصلی گرانی گوشت
خشکسالی و کاهش بارندگی موجب افت چندمیلیون تنی در تولید علوفه و افزایش شدید هزینه خوراک دام شده است. دامداران ناچارند نهاده‌ها را از بازار آزاد تهیه کنند که این امر قیمت تمام‌شده گوشت را به‌شدت بالا برده است. از سوی دیگر، کمبود نهاده‌هایی چون جو، ذرت و سویا به‌دلیل مشکلات ارزی و محدودیت واردات، عرضه گوشت را کاهش داده است.
تغییر سیاست‌های ارزی و حذف یا کاهش ارز ترجیحی نیز موجب افزایش بهای واردات نهاده‌ها و حتی گوشت آماده مصرف شد. در نتیجه، هم هزینه تولید داخلی و هم قیمت وارداتی‌ها افزایش یافت و واردات نتوانست نقش مؤثری در کنترل بازار ایفا کند.
افزون بر این، ناهماهنگی در تخصیص ارز و اولویت‌بندی واردات نیز به گفته فعالان این صنعت، از دیگر مشکلات اساسی بوده است. آن‌ها می‌گویند در حالی ارز به واردات گوشت اختصاص یافته که تأمین نهاده‌های دامی در اولویت نبوده است؛ سیاستی که عملاً وابستگی به واردات را افزایش داده است.
نقش واسطه‌گری و ضعف نظارت
بخش دیگری از افزایش قیمت، ناشی از فاصله زیاد میان نرخ دام زنده و قیمت مصرف‌کننده است. ضعف نظارت در زنجیره توزیع، احتکار و دلالی سبب ایجاد افزایش‌های غیرواقعی در مسیر انتقال گوشت از دامدار تا بازار شده است. افزایش هزینه‌های نیروی کار و ناکارآمدی ساختار تولید نیز از دیگر عوامل بالا رفتن بهای نهایی است.
تأثیر بر سفره خانوار
افزایش پی‌درپی قیمت گوشت قرمز، موجب کاهش سرانه مصرف در کشور شده است. بر اساس آمارهای رسمی، مصرف فعلی بسیار کمتر از سطح توصیه‌شده تغذیه‌ای است و این موضوع به‌ویژه برای دهک‌های کم‌درآمد، پیامدهای منفی بر سلامت عمومی دارد. از سوی دیگر، گرانی گوشت از طریق افزایش بهای غذاهای آماده و سایر منابع پروتئینی، فشار تورمی مضاعفی بر خانوارها وارد کرده است.
واکنش دولت
پس از حذف ارز ترجیحی واردات گوشت، مدتی تعادل نسبی در بازار برقرار بود، اما با تداوم مشکلات تولید و عرضه، بازار دوباره دچار التهاب شد. واکنش دولت به این وضعیت کند بود و اثرگذاری آن به حداقل رسید.
در حالی که واردات گسترده گوشت اقدامی ضروری به نظر می‌رسید، اما به‌دلیل ضعف در زمان‌بندی و عدم‌تطابق منطقه‌ای، نتوانست اثر پایداری بر بازار بگذارد. همچنین در شرایطی که ارز برای واردات گوشت اختصاص یافت، تأمین نهاده‌های دامی با مشکلات جدی روبه‌رو بود.
کارشناسان تأکید می‌کنند که هماهنگی میان سیاست‌های ارزی، حمایت از تولید داخلی و تقویت ذخایر استراتژیک، راه‌حل پایدار کنترل قیمت است. بازار گوشت قرمز در ایران درگیر ترکیبی از چالش‌های اقلیمی، ارزی و مدیریتی است و تا زمانی که اصلاحات اساسی در نظام تأمین نهاده و نظارت بازار انجام نشود، واردات مقطعی نمی‌تواند ثبات بلندمدت ایجاد کند.
منبع: اقتصاد آنلاین
